Κυριακή, Μαΐου 22, 2005

Που κάτω στην τριανταφυλιάν

Πουκάτω στην τριανταφυλιάν
μια πέρτικά ΄χτισεν φουλιάν.
Μπαίννει τζαι βκαίννει τζαι γεννά
πασαλλοϊτικα αβκά.

Τζαι λάμνει τα φτερούδκια της
τζαι τα γαλατερούδκια της
τζαι ππέφτουν τα τριαντάφυλλα
τζαι τ΄ άσπρα εξηντάφυλλα.

Τζι΄ οι λυερές τα πιάννουσιν
στον κόρφον τους τα βάλλουσιν
τζι΄ αννοίουσιν παρπατησιάν
τζαι παίρνουν τα στην νεκκλησιάν.

Πρώτα ραντίζουν τους Αγιούς
τζι΄ ύστερα τους πνευματικούς
τζ΄ ύστερα νύφφην τζαι γαμπρόν
τζαι πεθθεράν τζαι πεθθερόν.

Είναι τραγούδι του γάμου. Αναφέρεται στο παλιό έθιμο του ραντίσματος των νεόνυμφων με ροδόσταγμα και ροδοπέταλα λίγο πριν την είσοδό τους στην εκκλησία, κατά το έθιμο, ραντίζονταν με ροδόσταγμα και ροδοπέταλα πρώτα οι άγιες εικόνες, μετά οι παπάδες, ακολούθως η νύμφη και ο γαμπρός και τέλος οι συμπέθεροι.

Όπως λέει το τραγούδι, στη ρίζα της τριανταφυλλιάς έχτισε τη φωλιά της η πέρδικα και γέννησε αρκετά και διαφορετικά αυγά (πασαλλοϊτικα). Αλλού αναφέρονται δεκαεννιά αυγά. Με το τίναγμα των φτερούγων της πέφτουν τα ροδοπέταλα. Οι κοπέλες τα μαζεύουν, βγάζουν απ' αυτά ροδόσταγμα και το πηγαίνουν στην εκκλησία για το ράντισμα. Στις πολύστιχες παραλλαγές, η πέρδικα στη συνέχεια γίνεται μια όμορφη κοπελιά. Πετά και φεύγει μακριά και ο νέος που την αγαπά τρέχει και ψάχνει να τη βρει. Ρωτά όποιον συναντήσει στο δρόμο αν είδε την πέρδικά του, περιγράφοντας τα κάλλη της για αναγνώριση.

Παραλλαγές του τραγουδιού υπάρχουν σε αρκετές περιοχές του ελληνικού χώρου. Στη Ρόδο, στη Ρούμελη, στη Μακεδονία, στη Λευκάδα και αλλού. Όλες αυτές οι παραλλαγές, που έχουν την ίδια πλοκή στο στίχο αλλά διαφορετικές μελωδίες, αναφέρουν ότι η πέρδικα έχτισε τη φωλιά ης ΑΠΑΝΩ στην τριανταφυλλιά. Αυτό δεν είναι ορθό στην πραγματικότητα γιατί η πέρδικα ποτέ δεν φτιάχνει τη φωλιά της πάνω σε δέντρα και θάμνους αλλά κάτω στο χώμα, όπως σωστά αναφέρουν οι κυπριακές παραλλαγές (ΠΟΥΚΑΤΩ στην τριανταφυλλιά). Ουκ ολίγες συλλογές Ελληνικών Δημοτικών Τραγουδιών περιλαμβάνουν το τραγούδι αυτό με τίτλο «Απάνω στην τριανταφυλλιά».